Polska 28 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia Zygmunt Stary wydał w Toruniu ordynację obrony kresów; założono pierwszy polski port wojenny w Pucku; Bank Polski SA rozpoczął emisję nowej waluty - złotego polskiego; Grupa Operacyjna „Wisła” rozpoczęła wysiedlanie ludności ukraińskiej; Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyroki w tzw. procesie generałów; weszła w życie ustawa przywracająca Święto Narodowe Trzeciego Maja. Urodzili się m. in. Piotr Bieńkowski, Stanisław Lorentz, Jan Sztaudynger, Oskar Schindler, Wanda Warska, Daniel Passent. Zmarli natomiast: Antonio Corazzi, Stanisław Sielański, Jan Rzepecki, Stefania Grodzieńska oraz Karol Modzelewski.

1342 – Odbyła się uroczysta konsekracja prezbiterium budowanej we Fromborku katedry.

1512 - W bitwie pod Wiśniowcem wojska polsko-litewskie, dowodzone przez hetmanów Mikołaja Kamienieckiego i Konstantego Ostrogskiego, pokonały Tatarów.

1520 – Król Zygmunt Stary wydał w Toruniu ordynację obrony kresów, która dotyczyła rozmieszczenia oddziałów obrony potocznej, broniących południowo-wschodnich granic Rzeczypospolitej, zwłaszcza przed najazdami tatarskimi.

1848 - Powstanie poznańskie: w bitwie pod Grodziskiem Wielkopolskim polscy kosynierzy przegrali bitwę z Prusakami; w tym samym dniu po walce dwudziestu mieszkańców miasta zostało zamordowanych przez pruskich żołnierzy.

1865 - W Romanówce niedaleko Brodów urodził się Piotr Bieńkowski, archeolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, organizator pierwszej w Polsce katedry archeologii klasycznej.

1877 - We Florencji zmarł Antonio Corazzi, architekt, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli późnego klasycyzmu; działając w Warszawie zaprojektował i zrealizował m.in. Pałac Staszica, Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz budynek Teatru Wielkiego.

1899 - W Radomiu urodził się Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935-82).

1904 - W Krakowie urodził się Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz, satyryk, tłumacz literatury niemieckiej oraz redaktor pism poświęconych lalkarstwu.

1908 - W Svitavach na Morawach urodził się Oskar Schindler, niemiecki przemysłowiec; podczas II wojny światowej uratował przed zagładą ponad tysiąc pracujących u niego Żydów; po wojnie otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata; jego grób znajduje się na górze Syjon w Jerozolimie.

1920 - Założono pierwszy polski port wojenny w Pucku, którego struktury przeniesiono później do Gdyni.

1924 - W Warszawie otwarto Bank Polski SA, który rozpoczął emisję nowej waluty - złotego polskiego.

1928 - W Warszawie urodziła się Mirosława Dubrawska, aktorka.

1932 - W Poznaniu urodziła się Wanda Warska, piosenkarka, wokalistka jazzowa.

1934 - W Warszawie odbyła się uroczystość otwarcia nowego cywilnego lotniska na Okęciu; wcześniej samoloty lądowały na aerodromie na Polach Mokotowskich.

1936 - Premiera filmu „Za grzechy” („Ał chet”) w reżyserii Aleksandra Martena.

1936 - Sejm RP uchwalił obowiązujące do dzisiaj ustawy: Prawo wekslowe i Prawo czekowe.

1938 - W Stanisławowie urodził się Daniel Passent, dziennikarz, publicysta, od 1958 r. związany z tygodnikiem „Polityka”; w latach 1997-2001 ambasador RP w Chile.

1939 - W przemówieniu wygłoszonym w Reichstagu Adolf Hitler wypowiedział polsko-niemiecką deklarację o nieagresji z 1934 r. oraz brytyjsko-niemiecki układ o ograniczeniu zbrojeń morskich z 1935 r.

1943 - Do Katynia na zaproszenie władz niemieckich przybyła grupa międzynarodowych ekspertów medycyny sądowej i kryminologii, pod przewodnictwem dr. Ferenca Orsosa.

1943 - Ogłoszona została informacja o tworzeniu Dywizji SS-Galizien; zgłosiły się do niej tysiące ukraińskich ochotników. Jednostka ta uczestniczyła w masakrach polskiej ludności. 28 lutego 1944 r., złożony z ukraińskich ochotników do dywizji SS Galizien 4 pułk policji SS, dokonał pacyfikacji Huty Pieniackiej niedaleko Lwowa, mordując 850-900 osób.

1945 – O godzinie 14:15 wyznaczony przez rząd tymczasowy urbanista Piotr Zaremba przejął od dowódców sowieckich administrację w zajętym dwa dni wcześniej Szczecinie i został pierwszym polskim prezydentem miasta.

1946 – Krajowa Rada Narodowa uchwaliła ustawę o obywatelstwie państwa polskiego oraz narodowości polskiej ludności mieszkającej na Ziemiach Odzyskanych. Ustawa przyznawała polskie obywatelstwo wszystkim Polakom zamieszkującym ten obszar przed 1 stycznia 1945 r.

1947 - Grupa Operacyjna „Wisła” rozpoczęła wysiedlanie ludności ukraińskiej z południowo-wschodniej Polski; w ciągu trzech miesięcy na tzw. Ziemie Zachodnie i Północne przymusowo przesiedlono ponad 140 tys. Ukraińców.

1951 - Prezydium Rządu powołało Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy wydał wyrok w tzw. sprawie kierownictwa konspiracji wojskowej; oskarżonymi byli płk Franciszek Skibiński oraz czterej inni oficerowie; wszyscy oni w wyniku brutalnych metod śledztwa „przyznali się do winy” i skazani zostali na karę śmierci.

1955 - W Nowym Jorku zmarł Stanisław Sielański, aktor, artysta kabaretowy; wystąpił m.in. w filmach „Manewry miłosne”, „Pan Twardowski”, „Dorożkarz nr 13”, „Książątko”, „Trójka hultajska”, „Królowa przedmieścia” i „Szczęśliwa trzynastka”.

1956 - Komunikat o uchyleniu przez Najwyższy Sąd Wojskowy wyroków w tzw. procesie generałów; skazani zostali zrehabilitowani.

1976 - Na zjeździe w Warszawie ZMS i ZSMW powołały „wspólną organizację młodzieży pracującej” - Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (ZSMP).

1976 - Premiera filmu „W środku lata” w reżyserii Feliksa Falka.

1981 – Masowiec SS Sołdek, pierwszy po II wojnie światowej statek zbudowany całkowicie w Polsce, został przekazany do Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

1983 - W Warszawie zmarł płk Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W 1945 roku aresztowany w Łodzi ujawnił Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego nazwiska podwładnych, ulegając fałszywym zapewnieniom, że ludzie ci nie będą represjonowani. 3 lutego 1947 roku został skazany na 8 lat więzienia, ale kilka dni później odzyskał wolność, ułaskawiony przez prezydenta Bolesława Bieruta.

1989 - Pierwsza audycja Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Polskim Radiu.

1990 – Weszła w życie ustawa znosząca obchodzone 22 lipca Narodowe Święto Odrodzenia Polski i przywracająca Święto Narodowe Trzeciego Maja.

1995 - W Bonn minister spraw zagranicznych RP Władysław Bartoszewski z okazji rocznicy zakończenia II wojny światowej wygłosił przemówienie na uroczystym posiedzeniu obu izb parlamentu RFN.

2010 - W Skolimowie zmarła Stefania Grodzieńska, pisarka, aktorka estradowa, tancerka, satyryk.

2012 – W Słubicach zmierzono rekordową w historii Polski temperaturę w kwietniu (+31,6 °C).

2019 – W Warszawie zmarł Karol Modzelewski, historyk mediewista, dysydent, więzień polityczny, jeden z liderów opozycji demokratycznej w okresie PRL, więzień polityczny, kawaler Orderu Orła Białego.

Źródło: PAP